Η Rhopilema nomadica, γνωστή και ως νομαδική μέδουσα, η οποία έχει ημισφαιρικό σχήμα, διαφανές – γαλαζωπό χρώμα, ενώ η διάμετρός της μπορεί να φτάσει το 1 μέτρο, εμφανίσθηκε στην παραλία των Τριαντών στη Ρόδο, το προηγούμενο τριήμερο.
- Της Νατάσας Παμπρή
Ενα σπάνιο αλλά και σχετικά επικίνδυνο τροπικό είδος, η μέδουσα της Ερυθράς Θάλασσας εντοπίστηκε στις ακτές της Ρόδου φαινόμενο διόλου «περίεργο», σύμφωνα με τους επιστήμονες, αφού είναι άμεσα συνδεδεμένο με την αυξημένη θερμοκρασία που παρατηρήθηκε φέτος στη χώρα μας, απόρροια της κλιματικής αλλαγής.
Για το φαινόμενο αυτό, αλλά και γενικότερα την εισβολή των ξενικών ειδών, που έρχονται στα νερά της Μεσογείου, βρίσκοντας διέλευση από τη διώρυγα του Σουέζ, με πρώτη πύλη εισόδου τη Ρόδο, το θαλάσσιο περιβάλλον και την αλλαγή στις ισορροπίες, λόγω της κλιματικής αλλαγής, μίλησε στον Real Voice 99.5 και τη Ρένα Παυλάκη, η Βίβιαν Λουϊζίδου, Βιολόγος Ωκεανογράφος, στον Υδροβιολογικό Σταθμό Ρόδου/ΕΛΚΕΘΕ.
Η Μεσόγειος βρίσκεται σε μία κατάσταση που ονομάζεται τροπικοποίηση δηλαδή σιγά-σιγά μετατρέπεται σε τροπική θάλασσα, δεν θα γίνει στα επόμενα 10 χρόνια, μπορεί να γίνει στα επόμενα 100 χρόνια
Όπως τόνισε η κα Λουιζίδου: Σίγουρα το άνοιγμα της διώρυγας του Σουέζ έφερε πολλά τροπικά είδη, ήδη από τη δεκαετία του 40 του 50 του 60. Τα τελευταία όμως περίπου 20 χρόνια βλέπουμε ότι αυτές οι είσοδοι, οι εισβολές γίνονται όλο και πιο συχνές και έχουμε είδη τα οποία φτάνουν στα δικά μας νερά, είναι τροπικά είδη, άρα έρχονται από πιο θερμές θάλασσες και όταν μπαίνουν στη Μεσόγειο, λόγω της αλλαγής της θερμοκρασίας και στη δική μας θάλασσα πλέον, βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να εγκατασταθούν και πολλές φορές δημιουργούν πολλά προβλήματα στα δικά μας είδη, στα ιχθυαποθέματα, στον τουρισμό μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα, και στο οικοσύστημα γενικότερα.
Η Ρόδος βρίσκεται στις πρώτες πύλες εισόδου για αυτά τα είδη που έρχονται από την Ερυθρά θάλασσα, επειδή βρισκόμαστε πάνω σε ένα ρεύμα που κυκλοφορεί στη Μεσόγειο και τα φέρνει όλα πολύ εύκολα στο νησί μας σαν πρώτη καταγραφή, οπότε είμαστε και χαρούμενοι για αυτό γιατί είμαστε οι πρώτοι που βρίσκουμε νέες καταγραφές, αλλά ταυτόχρονα και πιο alert για οτιδήποτε επικίνδυνο μπορεί να έρθει στη Μεσόγειο. Στα επικίνδυνα είδη που έχουν εντοπισθεί τα τελευταία χρόνια είναι ο λαγοκέφαλος, ο οποίος είναι ένα τοξικό είδος, αν κάποιος το καταναλώσει θα έχει πολύ δυσάρεστη κατάληξη. Αντίστοιχα υπάρχουν κάποια άλλα όπως είναι για παράδειγμα τα λεοντόψαρα, τα οποία μπορεί το τσίμπημα τους να είναι επώδυνο παρόλα αυτά είναι ένα είδος βρώσιμο και πάρα πολύ νόστιμο και πολύ θρεπτικό.
Είχαμε κάνει πριν από λίγο καιρό μάλιστα Ημερίδα με τη λέσχη Αρχιμαγείρων εδώ στη Ρόδο, όπου μας μαγείρεψαν περίπου 12 διαφορετικές συνταγές με λεοντοψαρα και με το να τρώμε αυτά τα ξενικά είδη τα οποία εννοείται είναι βρώσιμα και δεν είναι επικίνδυνα μπορούμε να βοηθήσουμε το οικοσύστημα, να μειώσουμε τους πληθυσμούς τους και να μην έχουν τόσο μεγάλες επιπτώσεις στα δικά μας είδη. Όπως και οι γερμανοί είναι είδος που έχει έρθει στο Αιγαίο από την Ερυθρά θάλασσα. Προσπαθούμε και εκεί να ενημερώσουμε τους ψαράδες ότι είναι ένα είδος που τρώγεται και να το εντάξουμε στη διατροφή μας”.
Επιπλέον η κα Λουιζίδου υπογράμμισε ότι από πέρυσι μέχρι φέτος καταγράφεται άνοδος 3 βαθμών Κελσίου στις θάλασσες της Ρόδου: “Η κλιματική αλλαγή είναι κάτι που συμβαίνει ήδη, είμαστε μέσα στην κλιματική αλλαγή, η θερμοκρασία της θάλασσας τα τελευταία χρόνια που έχουμε καταγραφές ήτανε για αυτή την περίοδο στους 16 βαθμούς περίπου, ενώ φέτος στους 19 βαθμούς. Μπορείτε αυτό να το επιβεβαιώσετε πάρα πολύ εύκολα και από τους χειμερινούς κολυμβητές οι οποίοι λένε όλοι πόσο πιο ζεστή είναι φέτος η θάλασσα, το 2023 ήταν ένα από τα θερμότερα έτη που έχει καταγραφεί στην παγκόσμια ιστορία με χερσαίους καύσωνες αλλά και με θαλάσσιους καύσωνες κάτι που αλλάζει και την κίνηση των ρευμάτων μέσα στη Μεσόγειο, αλλάζει γενικά το μικροκλίμα, οπότε έχει πάρα πολλές προεκτάσεις. Είναι πολύ πιο εύκολο για τα ξενικά είδη που θα μπουν στις θάλασσες μας να καταφέρουν να εγκατασταθούν, είναι πολυπαραγοντικό το ζήτημα, βλέπουμε ότι έχουμε πιο ήπιους χειμώνες, αλλά ταυτόχρονα έχουμε και πιο έντονα καιρικά φαινόμενα. Οπότε καταλαβαίνετε ότι κάτι συμβαίνει. Είναι ένα καζάνι που βράζει.
Η Μεσόγειος βρίσκεται σε μία κατάσταση που ονομάζεται τροπικοποίηση δηλαδή σιγά-σιγά μετατρέπεται σε τροπική θάλασσα, δεν θα γίνει στα επόμενα 10 χρόνια, μπορεί να γίνει στα επόμενα 100 χρόνια, παρόλα αυτά ήδη βλέπουμε ότι πολλά τροπικά είδη έρχονται, εγκαθίσταται, αλλάζουνε τα δικά μας οικοσύστηματα, αλλάζουν τις ισορροπίες, τα ιχθυαποθέματα, άρα έχουν επιπτώσεις και στην αλιεία και στην οικονομία και στον τουρισμό. Στο Ισραήλ για παράδειγμα αυτές οι μέδουσες δημιούργησαν πολύ σοβαρά προβλήματα στις ακτές, άρα υπήρχε θέμα και με τον τουρισμό.
Αναφορικά με τις μέδουσες, έχουμε παρατηρήσει αυτή την “άνθηση” του είδους, το οποίο είναι και αυτό τροπικό είδος. Το “καλό” είναι ότι το τσίμπημα του δεν είναι θανατηφόρο, οπότε εμείς θεωρήσαμε σκόπιμο από τον Υδρολογικό Σταθμό να ενημερώσουμε τους πολίτες για το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουν ένα τσίμπημα ή αν δούνε κάποια τέτοια ζώα στην παραλία τι πρέπει να κάνουνε, δεν θέλουμε να πανικοβάλλεται ο κόσμος, χρειάζεται να είμαστε ενημερωμένοι για το τι υπάρχει στις θάλασσες μας. Ελπίζουμε όπως ήρθε με τα θαλάσσια ρεύματα στα δικά μας νερά, έτσι να φύγει”, σημείωσε σχετικά.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΟΙΝΟ
Προσωπικό του Υδροβιολογικού Σταθμού Ρόδου εντόπισε 4 άτομα του είδους Rhopilema nomadica στον Κόλπο των Τριαντών.
Το συγκεκριμένο είδος, είναι ενδημικό της Ερυθράς θάλασσας, και στη Μεσόγειο η πρώτη καταγραφή του είδους έγινε το 1970.
Η Rhopilema nomadica, γνωστή και ως νομαδική μέδουσα, έχει ημισφαιρικό σχήμα, διαφανές – γαλαζωπό χρώμα, ενώ η διάμετρός της μπορεί να φτάσει το 1 μέτρο. Στην κάτω επιφάνεια του σώματος, υπάρχουν 8 πλοκάμια με νηματοκύστεις, δηλαδή μικρά κεντριά με δηλητήριο, που αν έρθουν σε επαφή με το δέρμα προκαλούν έντονο πόνο, αίσθημα καύσου, κνησμό και ερεθισμό της περιοχής.
Ακόμα και αν βρούμε μια μέδουσα στη παραλία, αποφεύγουμε την επαφή με γυμνά χέρια!
Σε περίπτωση επαφής με το δέρμα, ακολουθούμε τα εξής βήματα:
1. Αφαιρούμε τα πλοκάμια ή άλλα υπολείμματα της μέδουσας, χρησιμοποιώντας μια πλαστική κάρτα, ένα τσιμπιδάκι, ένα ξύλο ή ακόμα και ένα πλαστικό φτυαράκι από παιδικό παιχνίδι. Δεν ακουμπάμε τη μέδουσα με γυμνά χέρια!
2. Ξεπλένουμε με θαλασσινό νερό ή ξύδι, χωρίς όμως να τρίβουμε τη περιοχή. Δεν χρησιμοποιούμε γλυκό νερό!
3. Δεν καλύπτουμε τη περιοχή με επιδέσμους.
4. Καθώς τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλουν από άτομο σε άτομο, δε χρησιμοποιούμε φαρμακευτικά παρασκευάσματα χωρίς ιατρική συμβουλή.
5. Εάν ο πόνος και το οίδημα παραμένει, συμβουλευόμαστε έναν γιατρό.
6. Σε περίπτωση αλλεργικού ατόμου, το άτομο αυτό πρέπει να επικοινωνήσει/μεταβεί άμεσα σε γιατρό ή νοσοκομείο.
Από τη δεκαετία του 1980, καταγράφονται περιοδικές εξάρσεις του πληθυσμού στις ελληνικές θάλασσες.
Η εμφάνιση των εξάρσεων των μεδουσών είναι παροδικό φαινόμενο που συνήθως διαρκεί από λίγες ώρες μέχρι μερικές ημέρες, και εξαρτάται κυρίως από τα θαλάσσια ρεύματα.
Ταυτόχρονα, η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, άρα και της θάλασσας, λόγω της κλιματικής αλλαγής, δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την εμφάνιση τέτοιων εξάρσεων στους πληθυσμούς των μεδουσών.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε, ότι τα προηγούμενα χρόνια, η θερμοκρασία της θάλασσας στις ακτές της Ρόδου κατά τη περίοδο Φεβρουαρίου- Μαρτίου, ήταν συνήθως στους 16ο C, ενώ φέτος για την ίδια περίοδο, η θερμοκρασία είναι σχεδόν 19ο C!
Επιπλέον, η μείωση των θαλάσσιων χελωνών, των οποίων οι μέδουσες αποτελούν βασική τροφή, συμβάλει στην αύξηση του πληθυσμού των μεδουσών.
Σε περίπτωση παρατήρησης τέτοιων μεδουσών παρακαλούμε ενημερώστε τον Υδροβιολογικό Σταθμό Ρόδου μέσω της σελίδας μας Rhodes Αquarium – Hydrobiological Station – HCMR ή μέσω email ([email protected]) .