Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη αρχίσει να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο θαλάσσιο περιβάλλον της Ελλάδας. «Ειδικά στα Δωδεκάνησα, θα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες για την προστασία της μοναδικής θαλάσσιας ζωής και την αντιμετώπιση των απειλών που προέρχονται από την κλιματική αλλαγή και την εισαγωγή ξενικών ειδών», επισήμανε στον Ρ/Σ Real Voice 99.5 και τη Νατάσα Παμπρή, ο Δημήτρης Πάφρας, ιχθυολόγος, υποψήφιος διδάκτωρ στη Θαλάσσια Βιολογία και Αλιευτική Δυναμική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Όπως εξήγησε μιλώντας στην εκπομπή “Μαζί στις 10” ο κ. Πάφρας, η άνοδος της θερμοκρασίας των θαλασσών επηρεάζει άμεσα τη συμπεριφορά και την κατανομή των ειδών. Κυρίως τα Δωδεκάνησα, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σ’ αυτές τις αλλαγές, καθώς η θερμοκρασία στη νοτιοανατολική Μεσόγειο ανεβαίνει πιο γρήγορα από άλλες περιοχές. Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τους τοπικούς πληθυσμούς.
Η περιοχή της Δωδεκανήσου έχει πληγεί ιδιαίτερα από την εισβολή ξενικών ειδών, καθώς βρίσκεται πολύ κοντά στα σύνορα αυτών των θαλάσσιων ρευμάτων. Η παρουσία τους απειλεί όχι μόνο την οικολογική ισορροπία, αλλά και την οικονομία της περιοχής, καθώς οι αλιείς και οι τοπικές κοινότητες βλέπουν σημαντικές αλλαγές στα αλιεύματα.
Η άνοδος της θερμοκρασίας των θαλασσών επηρεάζει άμεσα τη συμπεριφορά και την κατανομή των ειδών. Ορισμένα είδη που εξαρτώνται από συγκεκριμένες συνθήκες θερμοκρασίας μπορεί να μεταναστεύσουν σε άλλες περιοχές, ενώ νέα είδη που δεν ανήκαν παραδοσιακά στο οικοσύστημα της Μεσογείου κάνουν την εμφάνισή τους.
Πλούσια βιοποικιλότητα των ελληνικών θαλασσών
“Οι ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν μια από τις πλουσιότερες θαλάσσιες βιοποικιλότητες στη Μεσόγειο. Από τους εντυπωσιακούς κοραλλιογενείς υφάλους μέχρι τα σπάνια θαλάσσια είδη, η Ελλάδα αποτελεί ένα πραγματικό «καταφύγιο» ζωής. Οι ελληνικές θάλασσες περιλαμβάνουν μια τεράστια ποικιλία θαλάσσιων οργανισμών, όπως ψάρια, μαλάκια, θαλάσσιες χελώνες και θηλαστικά, που διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στο οικοσύστημα και στην ισορροπία του. Είναι σημαντικό να τονιστεί η συμβολή των θαλάσσιων οικοσυστημάτων στη διατήρηση της αειφορίας, αλλά και στη σημασία τους για την οικονομία, μέσω του τουρισμού και της αλιείας”, τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Πάφρας.
Αναφέρθηκε επίσης στο θέμα της παράνομης αλιείας και τα προβλήματα που προκαλούνται στο θαλάσσιο οικοσύστημα.
Οι “εισβολείς” στα νερά μας
Η εισαγωγή ξενικών ειδών, τα οποία ονομάζονται και εισβολικά, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις για τις ελληνικές θάλασσες. Η διέλευση μέσω της Διώρυγας του Σουέζ και οι αυξημένες θαλάσσιες θερμοκρασίες έχουν επιτρέψει σε πολλά ξενικά είδη από την Ερυθρά Θάλασσα να εγκατασταθούν στις ελληνικές ακτές. Αυτά τα είδη, όπως το λαγοκέφαλος και το λιοντόψαρο, συχνά ανταγωνίζονται τα αυτόχθονα είδη για τροφή και χώρο, προκαλώντας προβλήματα στην τοπική βιοποικιλότητα.
Η περιοχή των Δωδεκανήσων έχει πληγεί ιδιαίτερα από την εισβολή ξενικών ειδών, καθώς βρίσκεται πολύ κοντά στα σύνορα αυτών των θαλάσσιων ρευμάτων. Η παρουσία τους απειλεί όχι μόνο την οικολογική ισορροπία αλλά και την οικονομία της περιοχής, καθώς οι αλιείς και οι τοπικές κοινότητες βλέπουν σημαντικές αλλαγές στα αλιεύματα.
Τα Δωδεκάνησα αποτελούν έναν κρίσιμο παράγοντα για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα της Ελλάδας. Η γεωγραφική τους θέση τα καθιστά σταυροδρόμι μετακίνησης θαλάσσιων οργανισμών από τη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα. Εκτός από την ποικιλία των θαλάσσιων ειδών, η περιοχή είναι γνωστή για τα μοναδικά θαλάσσια οικοσυστήματα και τις προστατευόμενες περιοχές, όπως το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Καρπάθου και Σαρίας.
Παράλληλα, τα Δωδεκάνησα βρίσκονται αντιμέτωπα με τις άμεσες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της εισβολής ξενικών ειδών. Αυτές οι προκλήσεις απαιτούν ενισχυμένη περιβαλλοντική προστασία και συνεχή παρακολούθηση για να διασφαλιστεί η διατήρηση της μοναδικής αυτής βιοποικιλότητας.
Προκλήσεις και λύσεις για το μέλλον
Με βάση αυτές τις παρατηρήσεις, είναι αναγκαίο να εξεταστούν μέτρα για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων. Η ενίσχυση των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, η καλύτερη διαχείριση της αλιείας και η συνεργασία μεταξύ τοπικών κοινοτήτων, επιστημόνων και κυβερνητικών φορέων είναι ζωτικής σημασίας.
Ειδικά στα Δωδεκάνησα, θα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες για την προστασία της μοναδικής θαλάσσιας ζωής και την αντιμετώπιση των απειλών που προέρχονται από την κλιματική αλλαγή και την εισαγωγή ξενικών ειδών. Η ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνιών και των επισκεπτών είναι επίσης απαραίτητη για την επιτυχία αυτών των προσπαθειών.
Το μαργαριτοφόρο όστρακο Pinctada radiata
Η διδακτορική διατριβή του κ. Πάφρα αφορά τη μελέτη του Pinctada radiata, ενός ξενικού μαργαριτοφόρου οστράκου με ιδιαίτερη οικολογική και οικονομική σημασία, το οποίο όπως είπε μιλώντας στον RV, εντοπίζεται και στη θάλασσα της Δωδεκανήσου.
“Οι έρευνές μου πραγματοποιήθηκαν στο Τμήμα Γεωπονίας, Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος. Η πρώτη μελέτη αποκάλυψε έναν ιδιαίτερο αναπαραγωγικό κύκλο για το Pinctada radiata. Εντοπίσαμε περιόδους αναπαραγωγικής δραστηριότητας που σχετίζονται άμεσα με παραμέτρους, όπως η θερμοκρασία, γεγονός που έχει σημαντικές επιπτώσεις στη διαχείριση και την προστασία του είδους. Η δεύτερη μελέτη εστιάστηκε στην πληθυσμιακή δομή του Pinctada radiata στον Ευβοϊκό Κόλπο, όπου αναλύσαμε τη γεωγραφική κατανομή και τη δυναμική του πληθυσμού”, είπε μεταξύ άλλων.
Γιατί ροφοί, σφυρίδες και στήρες πεθαίνουν και ξεβράζονται μαζικά σε Νότιο Αιγαίο και Κρήτη
Από τα μέσα Σεπτεμβρίου, καταγράφεται αυξημένη θνησιμότητα σε ψάρια της οικογένειας Epinephelidae (ροφοί, στήρες και σφυρίδες) με μεγάλο αριθμό νεκρών ψαριών να εκβράζεται στις ακτές και να παρατηρούνται ετοιμοθάνατα ψάρια στην επιφάνεια της θάλασσας, όπως έγραψε το protothema.gr. Οι αναφορές για τους ροφούς, τις στήρες και τις σφυρίδες προέρχονται κυρίως από την Κρήτη, ειδικότερα τον νομό Λασιθίου, αλλά και από Κυκλάδες, όπως η Τήνος, η Σύρος και η Άνδρος. Όπως γράφει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, και όπως δήλωσε στο σταθμό μας ο κ. Πάφρας, οι ενδείξεις παραπέμπουν στην ιογενή εγκεφαλοπάθεια και αμφιβληστροειδοπάθεια, που προκαλείται από τον ιό Betanodavirus, ο οποίος είναι ευρέως διαδεδομένος στη Μεσόγειο και προσβάλλει έντονα τα είδη της οικογένειας Epinephelidae, τα οποία εμφανίζουν αυξημένη ευαισθησία στον ιό.
Ν.Π.
