99.5

LIVE

99.5

LIVE

Παρασκευή 13 Ιουνίου, 2025

99.5

LIVE

Απλά βήματα για λιγότερα μικροπλαστικά στον οργανισμό

Πώς επιδρούν στην ανθρώπινη υγεία - Ο εντοπισμός τους στα αιμοφόρα αγγεία αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών επιπλοκών, ανέφερε πρόσφατη δημοσίευση έπειτα από μελέτη

O Μάθιου Κάμπεν, τοξικολόγος στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού, δεν εξεπλάγη όταν η ομάδα του βρήκε μικροπλαστικά σε ανθρώπινους όρχεις κατά τη διάρκεια μιας νέας μελέτης. Τα μικροσκοπικά σωματίδια είχαν ήδη βρεθεί στο ανθρώπινο μητρικό γάλα, στους πνεύμονες και στο αίμα. Τώρα πλέον, λέει ο Κάμπεν, περιμένει να τα βρει οπουδήποτε στο σώμα. Τα σωματίδια είναι τόσο μικρά που κάποιος μπορεί να τα καταπιεί ή να τα εισπνεύσει. Οι επιστήμονες δεν ξέρουν ακόμη πώς αυτό μπορεί να επηρεάζει την υγεία, αλλά οι πρώτες έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει λόγος ανησυχίας. Μια μελέτη του 2021 έδειξε ότι οι ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου είχαν περισσότερα μικροπλαστικά στα κόπρανά τους από ό,τι τα υγιή άτομα, ενώ μια άλλη πρόσφατη δημοσίευση ανέφερε ότι όσοι είχαν μικροπλαστικά στα αιμοφόρα αγγεία τους είχαν και αυξημένο κίνδυνο καρδιακών επιπλοκών. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε άμεσα πολλά από τα μικροπλαστικά στα οποία είμαστε εκτεθειμένοι – τα υλικά στα ελαστικά των αυτοκινήτων, στην παραγωγή τροφίμων, στα χρώματα και σε πολλά άλλα προϊόντα μπορούν να δημιουργήσουν πλαστικά σωματίδια. Αν όμως ανησυχείτε για τα μικροπλαστικά, υπάρχουν κάποια απλά βήματα για να ελαχιστοποιήσετε την έκθεσή σας σε αυτά, λένε οι ειδικοί.

«Δεν θα φτάσετε σε μηδενική έκθεση, αλλά μπορείτε να μειώσετε τα επίπεδά της», λέει η Τρέισι Γούντραφ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο, η οποία μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι χημικές ουσίες επηρεάζουν την υγεία.

Περιορισμός στην κουζίνα

Τα μικροπλαστικά παράγονται όταν τα πλαστικά αντικείμενα αλλοιώνονται, ενώ ενίοτε προστίθενται σκόπιμα σε ορισμένα προϊόντα. Oταν εισέρχονται στο νερό και στο έδαφος, τα μικροπλαστικά καταλήγουν στην τροφική αλυσίδα.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να μειώσετε την έκθεση μέσω των τροφίμων, αποφεύγοντας μεταξύ άλλων τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα. Μια μελέτη 16 τύπων πρωτεϊνών έδειξε ότι ενώ η καθεμία περιείχε μικροπλαστικά, τα πολύ επεξεργασμένα προϊόντα, όπως οι κοτομπουκιές, περιείχαν τα περισσότερα ανά γραμμάριο κρέατος. Οι ερευνητές είπαν ότι αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα έρχονται σε μεγαλύτερη επαφή με τον πλαστικό εξοπλισμό παραγωγής τροφίμων. «Oσο λιγότερο επεξεργασμένα, τόσο λιγότερο πλαστικό», λέει η Κρίστι Τάιλερ, καθηγήτρια περιβαλλοντικής επιστήμης στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ρότσεστερ στη Νέα Υόρκη.

Ενώ η πλαστική συσκευασία παρατείνει τη διάρκεια ζωής στο ράφι, μπορεί να δημιουργήσει μικρές ποσότητες μικροπλαστικών ικανές να περάσουν στο φαγητό. Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να γνωρίζουμε αν το πλύσιμο των τροφίμων μπορεί να μειώσει αυτά τα μικροπλαστικά. Oμως η Γούντραφ λέει ότι σταδιακά αντικατέστησε τα πλαστικά δοχεία της με γυάλινα. Η αντικατάσταση των πλαστικών επιφανειών κοπής με ξύλινες μειώνει την έκθεση. Η θερμότητα, όπως των πλυντηρίων πιάτων και των μικροκυμάτων, μπορεί επίσης να προκαλέσει τη διάσπαση των πλαστικών προϊόντων.

Σε μια μελέτη του 2020, ερευνητές παρασκεύασαν βρεφικό γάλα σε μπουκάλια από πολυπροπυλένιο, έναν μαλακό τύπο πλαστικού, και διαπίστωσαν ότι τα μπουκάλια απελευθέρωναν μικροπλαστικά όταν θερμαίνονταν. Καθώς αυξανόταν η θερμοκρασία του νερού, αυξανόταν και η συγκέντρωση των μικροπλαστικών. Οι ερευνητές συνέστησαν να προετοιμάζεται το γάλα σε σκόνη σε γυάλινο δοχείο και να αφήνεται να κρυώσει πριν μεταφερθεί σε μπιμπερό. Αντιστοίχως η έρευνα έδειξε ότι το ζεστό νερό που χρησιμοποιείτε για να φτιάξετε το τσάι σας μπορεί να απελευθερώσει σωματίδια από τα πλαστικά φακελάκια τσαγιού – οι ειδικοί συνιστούν να χρησιμοποιείτε χάρτινα φακελάκια τσαγιού ή χύμα φύλλα τσαγιού.

Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας ύδατος μπορούν να απομακρύνουν ορισμένα, αλλά όχι όλα τα μικροπλαστικά από το νερό της βρύσης. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα επίπεδα μικροπλαστικών είναι συνήθως υψηλότερα στο εμφιαλωμένο νερό από ό,τι στο νερό της βρύσης. Αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλεται στη διαδικασία εμφιάλωσης, στα ίδια τα πλαστικά μπουκάλια, ακόμη και στο άνοιγμα και στο κλείσιμο του καπακιού.

Η Γούντραφ λέει ότι προτιμά να χρησιμοποιεί ένα επαναχρησιμοποιούμενο μπουκάλι για να αποφεύγει αυτή την πρόσθετη έκθεση. Υπάρχουν επίσης οικιακά φίλτρα νερού πιστοποιημένα για τη μείωση των μικροπλαστικών.

Επιπλα και ρούχα

Το πλαστικό χρησιμοποιείται συχνά για την κατασκευή ρούχων, κλινοσκεπασμάτων και επίπλων. Τα συνθετικά υφάσματα, όπως ο πολυεστέρας και το νάιλον, μπορούν να φθαρούν από την τριβή, τη θέρμανση και το φως, με αποτέλεσμα να αποβάλλουν μικροπλαστικές ίνες. Μόλις τα εισπνεύσουμε, αυτά τα μικροπλαστικά μπορούν να κινηθούν μέσα στο σώμα και να εισέλθουν στα όργανα και στην κυκλοφορία του αίματος.

Κάποιοι ειδικοί συνιστούν να κρατάτε τα αντικείμενα από πλαστικό, όπως έναν καναπέ με ταπετσαρία από πολυπροπυλένιο, μακριά από το άμεσο ηλιακό φως.

Το σκούπισμα με ηλεκτρική μπορεί επίσης να κάνει τη διαφορά. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι το συχνό σκούπισμα με ηλεκτρική μπορεί να μειώσει τα επίπεδα μικροπλαστικών στη σκόνη του σπιτιού μας. Η Τάιλερ συνιστά τη χρήση ηλεκτρικής σκούπας με φίλτρο HEPA για την απορρόφηση των μικροπλαστικών – τα φίλτρα αυτά μπορούν να απομακρύνουν τα αιωρούμενα σωματίδια μεγέθους 0,3 μικρομέτρων. Λέει ότι η χρήση ενός υγρού πανιού αντί για ξεσκονόπανο θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη της εξάπλωσης των μικροπλαστικών σε εσωτερικούς χώρους.

Το πλύσιμο των ρούχων είναι ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη. Υπολογίζεται ότι το 60% των υλικών που χρησιμοποιούνται για τα ρούχα είναι πλαστικής προέλευσης. Το πλύσιμο ενδέχεται να προκαλέσει την αποβολή μικροσκοπικών πλαστικών ινών των ρούχων, οι οποίες μπορούν να περάσουν στο δίκτυο νερού, να απορριφθούν σε ποτάμια και ωκεανούς και να καταλήξουν ξανά στο πόσιμο νερό.

Μπορείτε να προσπαθήσετε να παγιδεύσετε τα μικροπλαστικά με μια σακούλα πλυντηρίου, μια μπάλα πλυσίματος ή ένα ειδικό φίλτρο που προσαρμόζεται στο πλυντήριό σας, αλλά δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία για το πόσο αποτελεσματικά είναι όλα αυτά. Οι ειδικοί λένε ότι και άλλες κοινές πρακτικές, όπως το να πλένετε τα ρούχα σας λιγότερο συχνά, να πλένετε με γεμάτο πλυντήριο και να στεγνώνετε τα ρούχα σε απλώστρα αντί για στεγνωτήριο, θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στην ελαχιστοποίηση της αποβολής μικροπλαστικών από τα ρούχα σας.

Οι ειδικοί λένε ότι αυτά τα βήματα βοηθούν στον περιορισμό της έκθεσης στα μικροπλαστικά, αλλά μόνο έως ένα βαθμό. Και η Τάιλερ αναγνωρίζει ότι μπορεί να είναι δύσκολο για τους ανθρώπους να καταργήσουν εντελώς το πλαστικό, ιδίως για εκείνους που αγοράζουν συνθετικά ρούχα και πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα επειδή είναι πιο προσιτά οικονομικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ερευνητές εργάζονται να κατανοήσουν ποια πλαστικά μπορεί να είναι πιο επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία.

«Εχουμε την ευκαιρία να κάνουμε τις σωστές επιλογές, αλλά δεν έχουμε όλοι τις ίδιες δυνατότητες», λέει η Τάιλερ. «Πρέπει λοιπόν να φανούμε έξυπνοι σε ό,τι είναι υπό τον έλεγχό μας».

Ο «αόρατος» εχθρός είναι παντού

O Γιάννης Κατσογιάννης, καθηγητής στο τμήμα Χημείας του ΑΠΘ στον τομέα της περιβαλλοντικής τεχνολογίας, εξηγεί στην «Κ» πως καταλήγουν στον οργανισμό μας και συστήνει μέτρα για να μειώσουμε την έκθεσή μας σε αυτά

Από τον βυθό της θάλασσας, μέχρι τα σύννεφα και από το εμφιαλωμένο νερό και την μπίρα, μέχρι τα φρούτα και τα λαχανικά, δεν υπάρχει αμφισβήτηση πως τα μικροπλαστικά επιβιώνουν και μεταφέρονται τόσο στο περιβάλλον όσο και στον οργανισμό μας. 

Διαθέτοντας πλέον όλο και περισσότερα εργαλεία ακρίβειας για την παρατήρηση των μικροπλαστικών, επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο καταγράφουν την εξάπλωσή τους, αλλά και τις επιπτώσεις που ενδεχομένως να έχουν στον άνθρωπο.

Εκτός από το πλήθος ερευνών που αποδεικνύουν πως τα μικροπλαστικά καταλήγουν στο πιάτο μας μέσω των ψαριών, δύο πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν πως το ταξίδι τους είναι πολύ πιο πολύπλοκο απ’ όσο πιστεύαμε. 

Ειδικότερα σε έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Environmental Chemistry Lette, Ιάπωνες επιστήμονες ανέβηκαν στο όρος Φούτζι και στο όρος Ογιάμα και διαπίστωσαν πως κάθε λίτρο νερού από σύννεφο που ελέγχθηκε, περιείχε από 6,7 έως 13,9 κομμάτια πλαστικού. Μία άλλη αμερικάνικη έρευνα διαπίστωσε πρόσφατα πως το εμφιαλωμένο νερό περιέχει «εκατοντάδες χιλιάδες αόρατα νανοπλαστικά» που μπορούν να περάσουν από τα έντερα και τους πνεύμονες απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος. Στη συνέχεια μπορούν να καταλήξουν σε όργανα, όπως η καρδιά και ο εγκέφαλος, ή και μέσω του πλακούντα ακόμα και στα σώματα των εμβρύων.

Τη στιγμή λοιπόν που οι έρευνες αποδεικνύουν την «κυριαρχία» των μικροπλαστικών, είναι εφικτό να μειώσουμε την έκθεσή μας σε αυτά; O Γιάννης Κατσογιάννης, καθηγητής στο τμήμα Χημεία του ΑΠΘ στον τομέα της περιβαλλοντικής τεχνολογίας, πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Χημικών εξηγεί στην «Κ» τα πάντα για τα μικροπλαστικά αλλά και τι μπορούμε να κάνουμε για να τα αποφύγουμε.

Τι είναι τα μικροπλαστικά;

Ο όρος «μικροπλαστικά» αναφέρεται σε οποιοδήποτε πλαστικό σωματίδιο που είναι μικρότερο από 5 χιλιοστόμετρα και προφανώς δεν είναι ορατό με γυμνό οφθαλμό. Τα μικροπλαστικά χωρίζονται σε πρωτογενή και δευτερογενή. Τα πρωτογενή είναι τα μικρά κομμάτια πλαστικών που χρησιμοποιούνται σε μεγάλες κατηγορίες βιομηχανιών, όπως των καλλυντικών. Αυτή η κατηγορία αποτελούν το 30% των μικροπλαστικών που βρίσκουμε στο περιβάλλον.

Τα δευτερογενή μικροπλαστικά, το υπόλοιπο 70%, προέρχονται από μεγαλύτερα αντικείμενα, όπως πλαστικές σακούλες, συσκευασίες, καλαμάκια, μπουκάλια. Προέρχονται από βιομηχανικά λύματα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, συνθετικά ελαστικά αυτοκινήτων, προϊόντα προσωπικής φροντίδας και άλλες πηγές.

Πώς καταλήγουν στον οργανισμό μας;

Τα μικροπλαστικά καταλήγουν στον οργανισμό μας με τρεις τρόπους. Τρώγοντας, πίνοντας και εισπνέοντας. Τα δευτερογενή μικροπλαστικά –τα οποία δεν ανακυκλώνονται– καταλήγουν σε ποταμούς και θάλασσες και είτε εξαιτίας των καιρικών συνθηκών ή άλλων παραγόντων σπάνε σε μικρότερα κομμάτια. Υστερα μπαίνουν στην τροφική αλυσίδα μέσω των ψαριών και καταλήγουν στο πιάτο μας. Μικροπλαστικά υπάρχουν βάσει ερευνών και στο πόσιμο νερό, τα οποία δεν «μπλοκάρουν» τα συνήθη φίλτρα, αλλά και στο εμφιαλωμένο καθώς εκεί δημιουργούνται μικροπλαστικά στην επαφή του μπουκαλιού με το νερό.

Μπορούμε να απαλλαγούμε από τα μικροπλαστικά;

Κατά τη γνώμη μου δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από τα μικροπλαστικά σε αυτή τη φάση γιατί είναι πραγματικά παντού. Μπορούμε όμως και πρέπει να μειώσουμε τη χρήση πλαστικών ατομικά και συλλογικά, ενώ θα πρέπει να αυξηθεί και η ανακύκλωση. Επίσης οι συσκευασίες παίζουν μεγάλο ρόλο καθώς μπορεί να περιέχουν μικροπλαστικά και να το αποβάλλουν στο περιεχόμενό τους.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατευθούμε;

Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι –όπου μπορούμε– να αγοράζουμε χύμα προϊόντα και να αποφεύγουμε τα συσκευασμένα. Εννοείται χρειάζεται πάρα πολύ καλό πλύσιμο σε ό,τι τρώμε.
Επίσης τα ρούχα από πολυεστέρα και όσα δεν είναι 100% βαμβάκι ή μαλλί απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες μικροπλαστικών στο περιβάλλον κατά τη διάρκεια της πλύσης τους. Επομένως καλό θα ήταν, έστω τα εσώρουχα αλλά και όπου αλλού μπορούμε, να τα αποφεύγουμε.

Τι επιπτώσεις έχουν στην υγεία μας τα μικροπλαστικά;

Υπάρχουν πολλές έρευνες που επισημαίνουν τις επιπτώσεις των μικροπλαστικών στην υγεία μας κυρίως μέσω της συσσώρευσής τους στους πνεύμονες. Σύμφωνα με έρευνα σε περίπου 100 ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες μικροπλαστικών σε ποσοστό πάνω από 75% στους ιστούς των πνευμόνων τους. Εδώ να συμπληρώσουμε βέβαια πως υπάρχουν μικροπλαστικά και στα φίλτρα των τσιγάρων. Πάντως μέχρι στιγμής οι έρευνες δεν αποδεικνύουν άμεση σύνδεση των μικροπλαστικών με μία νόσο, αλλά για ενδείξεις συσχέτισης.

Η Ε.Ε. έχει προχωρήσει στη λήψη μέτρων ή σε συστάσεις;

Η μεγάλη εικόνα είναι πως υπάρχει μία έλλειψη συντονισμού από την Ε.Ε. για τα μικροπλαστικά. Στο κομμάτι του τρόπου μέτρησης των μικροπλαστικών, η Ε.Ε. δεν έχει καταλήξει σε ένα πρωτόκολλο που θα είναι καθολικά αποδεκτό και θα το εφαρμόζουν όλοι. Η έλλειψη πρωτοκόλλου μέτρησης, σε συνδυασμό με την έλλειψη αποδείξεων άμεσης συσχέτισης των μικροπλαστικών με ασθένειες, έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν ακόμη θεσμοθετημένοι κανόνες από την Ε.Ε. Αυτήν τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ενωση υπάρχουν θεσμοθετημένοι κανόνες ως προς το ποσοστό ανακύκλωσης και προτροπή στη χρήση πλαστικών. Να σημειωθεί πως το 2020 είχε γίνει απαγόρευση για την προσθήκη μικροπλαστικών σε καλλυντικά και απορρυπαντικά.

 

kathimerini.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Χρησιμοποιούμε cookies για να σου προσφέρουμε μία προσωποποιημένη εμπειρία καθώς και για την ανάλυση της επισκεψιμότητάς μας. ΑΠΟΔΟΧΗ Μάθε περισσότερα